Delphi Complete Works of Aristophanes (Illustrated) (Delphi Ancient Classics) (123 page)

καὶ δὴ ‘πάταξα.

Διόνυσος
κᾆτα πῶς οὐκ ἔπταρον;

Ἄ
ιακος

οὐκ οἶδα: τουδὶ δ᾽ αὖθις ἀποπειράσομαι.

Ξανθίας

οὔκουν ἀνύσεις τι; ἀτταταῖ.

Ἄ
ιακος
τί τἀτταταῖ;
650
μῶν ὠδυνήθης;

Ξανθίας
οὐ μὰ Δί᾽ ἀλλ᾽ ἐφρόντισα
ὁπόθ᾽ Ἡράκλεια τἀν Διομείοις γίγνεται.

Ἄ
ιακος

ἅνθρωπος ἱερός. δεῦρο πάλιν βαδιστέον.

Διόνυσος

ἰοὺ ἰού.

Ἄ
ιακος
τί ἔστιν;

Διόνυσος
ἱππέας ὁρῶ.

Ἄ
ιακος

τί δῆτα κλάεις;

Διόνυσος
κρομμύων ὀσφραίνομαι.

Ἄ
ιακος

655
ἐπεὶ προτιμᾷς γ᾽ οὐδέν.

Διόνυσος
οὐδέν μοι μέλει.

Ἄ
ιακος

βαδιστέον τἄρ᾽ ἐστὶν ἐπὶ τονδὶ πάλιν.

Ξανθίας

οἴμοι.

Ἄ
ιακος
τί ἔστι;

Ξανθίας
τὴν ἄκανθαν ἐξελε.

Ἄ
ιακος

τί τὸ πρᾶγμα τουτί; δεῦρο πάλιν βαδιστέον.

Διόνυσος

Ἄπολλον — ὅς που Δῆλον ἢ Πυθῶν᾽ ἔχεις.

Ξανθίας

660
ἤλγησεν: οὐκ ἤκουσας;

Διόνυσος
οὐκ ἔγωγ᾽, ἐπεὶ
ἴαμβον Ἱππώνακτος ἀνεμιμνῃσκόμην.

Ξανθίας

οὐδὲν ποιεῖς γάρ: ἀλλὰ τὰς λαγόνας σπόδει.

Ἄ
ιακος

μὰ τὸν Δί᾽ ἀλλ᾽ ἤδη πάρεχε τὴν γαστέρα.

Διόνυσος

Πόσειδον

Ξανθίας
ἤλγησέν τις.

Διόνυσος

665
ὃς Αἰγαίου πρῶνας ἢ γλαυκᾶς μέδεις ἁλὸς ἐν βένθεσιν.

Ἄ
ιακος

οὔ τοι μὰ τὴν Δήμητρα δύναμαί πω μαθεῖν
ὁπότερος ὑμῶν ἐστι θεός. ἀλλ᾽ εἴσιτον:
670
ὁ δεσπότης γὰρ αὐτὸς ὑμᾶς γνώσεται
χἠ Φερρέφατθ᾽, ἅτ᾽ ὄντε κἀκείνω θεώ.

Διόνυσος

ὀρθῶς λέγεις: ἐβουλόμην δ᾽ ἂν τοῦτό σε
πρότερον νοῆσαι, πρὶν ἐμὲ τὰς πληγὰς λαβεῖν.

Χορός

675
Μοῦσα χορῶν ἱερῶν: ἐπίβηθι καὶ ἔλθ᾽ ἐπὶ τέρψιν ἀοιδᾶς ἐμᾶς,
τὸν πολὺν ὀψομένη λαῶν: ὄχλον, οὗ σοφίαι
μυρίαι κάθηνται
φιλοτιμότεραι Κλεοφῶντος, ἐφ᾽ οὗ δὴ χείλεσιν ἀμφιλάλοις
680
δεινὸν ἐπιβρέμεται
Θρῃκία χελιδὼν
†ἐπὶ βάρβαρον ἑζομένη πέταλον: †
κελαδεῖ δ᾽ ἐπίκλαυτον ἀηδόνιον νόμον, ὡς ἀπολεῖται,
685
κἂν ἴσαι γένωνται.
Χορός

τὸν ἱερὸν χορὸν δίκαιόν ἐστι χρηστὰ τῇ πόλει
ξυμπαραινεῖν καὶ διδάσκειν. πρῶτον οὖν ἡμῖν δοκεῖ
ἐξισῶσαι τοὺς πολίτας κἀφελεῖν τὰ δείματα,
κεἴ τις ἥμαρτε σφαλείς τι Φρυνίχου παλαίσμασιν,
690
ἐγγενέσθαι φημὶ χρῆναι τοῖς ὀλισθοῦσιν τότε
αἰτίαν ἐκθεῖσι λῦσαι τὰς πρότερον ἁμαρτίας.
εἶτ᾽ ἄτιμόν φημι χρῆναι μηδέν᾽ εἶν᾽ ἐν τῇ πόλει:
καὶ γὰρ αἰσχρόν ἐστι τοὺς μὲν ναυμαχήσαντας μίαν
καὶ Πλαταιᾶς εὐθὺς εἶναι κἀντὶ δούλων δεσπότας.
κοὐδὲ ταῦτ᾽ ἔγωγ᾽ ἔχοιμ᾽ ἂν μὴ οὐ καλῶς φάσκειν ἔχειν,
ἀλλ᾽ ἐπαινῶ: μόνα γὰρ αὐτὰ νοῦν ἔχοντ᾽ ἐδράσατε.
πρὸς δὲ τούτοις εἰκὸς ὑμᾶς, οἳ μεθ᾽ ὑμῶν πολλὰ δὴ
χοἰ πατέρες ἐναυμάχησαν καὶ προσήκουσιν γένει,
τὴν μίαν ταύτην παρεῖναι ξυμφορὰν αἰτουμένοις.
700
ἀλλὰ τῆς ὀργῆς ἀνέντες ὦ σοφώτατοι φύσει
πάντας ἀνθρώπους ἑκόντες συγγενεῖς κτησώμεθα
κἀπιτίμους καὶ πολίτας, ὅστις ἂν ξυνναυμαχῇ.
εἰ δὲ ταῦτ᾽ ὀγκωσόμεσθα κἀποσεμνυνούμεθα,
τὴν πόλιν καὶ ταῦτ᾽ ἔχοντες κυμάτων ἐν ἀγκάλαις,
705
ὑστέρῳ χρόνῳ ποτ᾽ αὖθις εὖ φρονεῖν οὐ δόξομεν.
Χορός

εἰ δ᾽ ἐγὼ ὀρθὸς ἰδεῖν βίον ἀνέρος ἢ τρόπον ὅστις ἔτ᾽
οἰμώξεται,
οὐ πολὺν οὐδ᾽ ὁ πίθηκος οὗτος ὁ νῦν ἐνοχλῶν,
Κλειγένης ὁ μικρός,
ὁ πονηρότατος βαλανεὺς ὁπόσοι κρατοῦσι κυκησιτέφρου
ψευδολίτρου κονίας
καὶ Κιμωλίας γῆς,
χρόνον ἐνδιατρίψει: ἰδὼν δὲ τάδ᾽ οὐκ
715
εἰρηνικὸς ἔσθ᾽, ἵνα μή ποτε κἀποδυθῇ μεθύων ἄνευ
ξύλου βαδίζων.
Χορός

πολλάκις γ᾽ ἡμῖν ἔδοξεν ἡ πόλις πεπονθέναι
ταὐτὸν ἔς τε τῶν πολιτῶν τοὺς καλούς τε κἀγαθοὺς
720
ἔς τε τἀρχαῖον νόμισμα καὶ τὸ καινὸν χρυσίον.
οὔτε γὰρ τούτοισιν οὖσιν οὐ κεκιβδηλευμένοις,
ἀλλὰ καλλίστοις ἁπάντων, ὡς δοκεῖ, νομισμάτων
καὶ μόνοις ὀρθῶς κοπεῖσι καὶ κεκωδωνισμένοις
ἔν τε τοῖς Ἕλλησι καὶ τοῖς βαρβάροισι πανταχοῦ
χρώμεθ᾽ οὐδέν, ἀλλὰ τούτοις τοῖς πονηροῖς χαλκίοις
χθές τε καὶ πρώην κοπεῖσι τῷ κακίστῳ κόμματι.
τῶν πολιτῶν θ᾽ οὓς μὲν ἴσμεν εὐγενεῖς καὶ σώφρονας
ἄνδρας ὄντας καὶ δικαίους καὶ καλούς τε κἀγαθοὺς
καὶ τραφέντας ἐν παλαίστραις καὶ χοροῖς καὶ μουσικῇ,
προυσελοῦμεν, τοῖς δὲ χαλκοῖς καὶ ξένοις καὶ πυρρίαις
καὶ πονηροῖς κἀκ πονηρῶν εἰς ἅπαντα χρώμεθα
ὑστάτοις ἀφιγμένοισιν, οἷσιν ἡ πόλις πρὸ τοῦ
οὐδὲ φαρμακοῖσιν εἰκῇ ῥᾳδίως ἐχρήσατ᾽ ἄν.
ἀλλὰ καὶ νῦν ὦνόητοι μεταβαλόντες τοὺς τρόπους
735
χρῆσθε τοῖς χρηστοῖσιν αὖθις: καὶ κατορθώσασι γὰρ
εὔλογον, κἄν τι σφαλῆτ᾽, ἐξ ἀξίου γοῦν τοῦ ξύλου,
ἤν τι καὶ πάσχητε, πάσχειν τοῖς σοφοῖς δοκήσετε.
Ἄ
ιακος

νὴ τὸν Δία τὸν σωτῆρα γεννάδας ἀνὴρ
ὁ δεσπότης σου.

Ξανθίας
πῶς γὰρ οὐχὶ γεννάδας,
740
ὅστις γε πίνειν οἶδε καὶ βινεῖν μόνον;

Ἄ
ιακος

τὸ δὲ μὴ πατάξαι σ᾽ ἐξελεγχθέντ᾽ ἄντικρυς,
ὅτι δοῦλος ὢν ἔφασκες εἶναι δεσπότης.

Ξανθίας

ᾤμωξε μέντἄν.

Ἄ
ιακος
τοῦτο μέντοι δουλικὸν
εὐθὺς πεποίηκας, ὅπερ ἐγὼ χαίρω ποιῶν.

Ξανθίας

745
χαίρεις, ἱκετεύω;

Ἄ
ιακος
μἀλλ᾽ ἐποπτεύειν δοκῶ,
ὅταν καταράσωμαι λάθρᾳ τῷ δεσπότῃ.

Ξανθίας

τί δὲ τονθορύζων, ἡνίκ᾽ ἂν πληγὰς λαβὼν
πολλὰς ἀπίῃς θύραζε;

Ἄ
ιακος
καὶ τοῦθ᾽ ἥδομαι.

Ξανθίας

τί δὲ πολλὰ πράττων;

Ἄ
ιακος
ὡς μὰ Δί᾽ οὐδὲν οἶδ᾽ ἐγώ.

Ξανθίας

750
ὁμόγνιε Ζεῦ: καὶ παρακούων δεσποτῶν
ἅττ᾽ ἂν λαλῶσι;

Ἄ
ιακος
μἀλλὰ πλεῖν ἢ μαίνομαι.

Ξανθίας

τί δὲ τοῖς θύραζε ταῦτα καταλαλῶν;

Ἄ
ιακος
ἐγώ;
μὰ Δί᾽ ἀλλ᾽ ὅταν δρῶ τοῦτο, κἀκμιαίνομαι.

Ξανθίας

ὦ Φοῖβ᾽ Ἄπολλον ἔμβαλέ μοι τὴν δεξιάν,
755
καὶ δὸς κύσαι καὐτὸς κύσον, καί μοι φράσον
πρὸς Διός, ὃς ἡμῖν ἐστιν ὁμομαστιγίας,
τίς οὗτος οὕνδον ἐστὶ θόρυβος καὶ βοὴ
χὠ λοιδορησμός;

Ἄ
ιακος
Αἰσχύλου κεὐριπίδου.

Ξανθίας

ἆ.

Ἄ
ιακος
πρᾶγμα πρᾶγμα μέγα κεκίνηται μέγα
760
ἐν τοῖς νεκροῖσι καὶ στάσις πολλὴ πάνυ.

Ξανθίας

ἐκ τοῦ;

Ἄ
ιακος
νόμος τις ἐνθάδ᾽ ἐστὶ κείμενος
ἀπὸ τῶν τεχνῶν ὅσαι μεγάλαι καὶ δεξιαί,
τὸν ἄριστον ὄντα τῶν ἑαυτοῦ συντέχνων
σίτησιν αὐτὸν ἐν πρυτανείῳ λαμβάνειν
765
θρόνον τε τοῦ Πλούτωνος ἑξῆς —

Ξανθίας
μανθάνω.

Ἄ
ιακος

ἕως ἀφίκοιτο τὴν τέχνην σοφώτερος
ἕτερός τις αὐτοῦ: τότε δὲ παραχωρεῖν ἔδει.

Ξανθίας

τί δῆτα τουτὶ τεθορύβηκεν Αἰσχύλον;

Ἄ
ιακος

ἐκεῖνος εἶχε τὸν τραγῳδικὸν θρόνον,
770
ὡς ὢν κράτιστος τὴν τέχνην.

Ξανθίας
νυνὶ δὲ τίς;

Ἄ
ιακος

ὅτε δὴ κατῆλθ᾽ Εὐριπίδης, ἐπεδείκνυτο
τοῖς λωποδύταις καὶ τοῖσι βαλλαντιοτόμοις
καὶ τοῖσι πατραλοίαισι καὶ τοιχωρύχοις,
ὅπερ ἔστ᾽ ἐν Ἅιδου πλῆθος, οἱ δ᾽ ἀκροώμενοι
775
τῶν ἀντιλογιῶν καὶ λυγισμῶν καὶ στροφῶν
ὑπερεμάνησαν κἀνόμισαν σοφώτατον:
κἄπειτ᾽ ἐπαρθεὶς ἀντελάβετο τοῦ θρόνου,
ἵν᾽ Αἰσχύλος καθῆστο.

Ξανθίας
κοὐκ ἐβάλλετο;

Ἄ
ιακος

μὰ Δί᾽ ἀλλ᾽ ὁ δῆμος ἀνεβόα κρίσιν ποιεῖν
780
ὁπότερος εἴη τὴν τέχνην σοφώτερος.

Ξανθίας

ὁ τῶν πανούργων;

Ἄ
ιακος
νὴ Δί᾽ οὐράνιόν γ᾽ ὅσον.

Ξανθίας

μετ᾽ Αἰσχύλου δ᾽ οὐκ ἦσαν ἕτεροι σύμμαχοι;

Ἄ
ιακος

ὀλίγον τὸ χρηστόν ἐστιν, ὥσπερ ἐνθάδε.

Ξανθίας

τί δῆθ᾽ ὁ Πλούτων δρᾶν παρασκευάζεται;

Ἄ
ιακος

785
ἀγῶνα ποιεῖν αὐτίκα μάλα καὶ κρίσιν
κἄλεγχον αὐτῶν τῆς τέχνης.

Ξανθίας
κἄπειτα πῶς
οὐ καὶ Σοφοκλέης ἀντελάβετο τοῦ θρόνου;

Ἄ
ιακος

μὰ Δί᾽ οὐκ ἐκεῖνος, ἀλλ᾽ ἔκυσε μὲν Αἰσχύλον,
ὅτε δὴ κατῆλθε, κἀνέβαλε τὴν δεξιάν,
790
κἀκεῖνος ὑπεχώρησεν αὐτῷ τοῦ θρόνου:
νυνὶ δ᾽ ἔμελλεν, ὡς ἔφη Κλειδημίδης,
ἔφεδρος καθεδεῖσθαι: κἂν μὲν Αἰσχύλος κρατῇ,
ἕξειν κατὰ χώραν: εἰ δὲ μή, περὶ τῆς τέχνης
διαγωνιεῖσθ᾽ ἔφασκε πρός γ᾽ Εὐριπίδην.

Ξανθίας

795
τὸ χρῆμ᾽ ἄρ᾽ ἔσται;

Ἄ
ιακος
νὴ Δί᾽ ὀλίγον ὕστερον.
κἀνταῦθα δὴ τὰ δεινὰ κινηθήσεται.
καὶ γὰρ ταλάντῳ μουσικὴ σταθμήσεται —

Ξανθίας

τί δέ; μειαγωγήσουσι τὴν τραγῳδίαν;

Ἄ
ιακος

καὶ κανόνας ἐξοίσουσι καὶ πήχεις ἐπῶν
800
καὶ πλαίσια ξύμπτυκτα —

Ξανθίας
πλινθεύσουσι γάρ;

Ἄ
ιακος

καὶ διαμέτρους καὶ σφῆνας. ὁ γὰρ Εὐριπίδης
κατ᾽ ἔπος βασανιεῖν φησι τὰς τραγῳδίας.

Ξανθίας

ἦ που βαρέως οἶμαι τὸν Αἰσχύλον φέρειν.

Ἄ
ιακος

ἔβλεψε γοῦν ταυρηδὸν ἐγκύψας κάτω.

Ξανθίας

805
κρινεῖ δὲ δὴ τίς ταῦτα;

Ἄ
ιακος
τοῦτ᾽ ἦν δύσκολον:
σοφῶν γὰρ ἀνδρῶν ἀπορίαν ηὑρισκέτην.
οὔτε γὰρ Ἀθηναίοισι συνέβαιν᾽ Αἰσχύλος —

Ξανθίας

πολλοὺς ἴσως ἐνόμιζε τοὺς τοιχωρύχους.

Ἄ
ιακος

λῆρόν τε τἄλλ᾽ ἡγεῖτο τοῦ γνῶναι πέρι
810
φύσεις ποιητῶν: εἶτα τῷ σῷ δεσπότῃ
ἐπέτρεψαν, ὁτιὴ τῆς τέχνης ἔμπειρος ἦν.
ἀλλ᾽ εἰσίωμεν: ὡς ὅταν γ᾽ οἱ δεσπόται
ἐσπουδάκωσι, κλαύμαθ᾽ ἡμῖν γίγνεται.

Χορός

ἦ που δεινὸν ἐριβρεμέτας χόλον ἔνδοθεν ἕξει,
815
ἡνίκ᾽ ἂν ὀξύλαλον παρίδῃ θήγοντος ὀδόντα
ἀντιτέχνου: τότε δὴ μανίας ὑπὸ δεινῆς
ὄμματα στροβήσεται.
Χορός

ἔσται δ᾽ ἱππολόφων τε λόγων κορυθαίολα νείκη
σχινδαλάμων τε παραξόνια σμιλεύματά τ᾽ ἔργων,
820
φωτὸς ἀμυνομένου φρενοτέκτονος ἀνδρὸς
ῥήμαθ᾽ ἱπποβάμονα.
Χορός

φρίξας δ᾽ αὐτοκόμου λοφιᾶς λασιαύχενα χαίταν,
δεινὸν ἐπισκύνιον ξυνάγων βρυχώμενος ἥσει
ῥήματα γομφοπαγῆ πινακηδὸν ἀποσπῶν
825
γηγενεῖ φυσήματι:
Χορός

ἔνθεν δὴ στοματουργὸς ἐπῶν βασανίστρια λίσφη
γλῶσσ᾽ ἀνελισσομένη φθονεροὺς κινοῦσα χαλινοὺς
ῥήματα δαιομένη καταλεπτολογήσει
πλευμόνων πολὺν πόνον.
Ε
ὐ
ριπίδης

830
οὐκ ἂν μεθείμην τοῦ θρόνου, μὴ νουθέτει.
κρείττων γὰρ εἶναί φημι τούτου τὴν τέχνην.

Διόνυσος

Αἰσχύλε τί σιγᾷς; αἰσθάνει γὰρ τοῦ λόγου.

Ε
ὐ
ριπίδης

ἀποσεμνυνεῖται πρῶτον, ἅπερ ἑκάστοτε
ἐν ταῖς τραγῳδίαισιν ἐτερατεύετο.

Διόνυσος

835
ὦ δαιμόνι᾽ ἀνδρῶν μὴ μεγάλα λίαν λέγε.

Ε
ὐ
ριπίδης

ἐγᾦδα τοῦτον καὶ διέσκεμμαι πάλαι,
ἄνθρωπον ἀγριοποιὸν αὐθαδόστομον,
ἔχοντ᾽ ἀχάλινον ἀκρατὲς ἀπύλωτον στόμα,
ἀπεριλάλητον κομποφακελορρήμονα.

Α
ἰ
σχύλος

840
ἄληθες ὦ παῖ τῆς ἀρουραίας θεοῦ;
σὺ δή με ταῦτ᾽ ὦ στωμυλιοσυλλεκτάδη
καὶ πτωχοποιὲ καὶ ῥακιοσυρραπτάδη;
ἀλλ᾽ οὔ τι χαίρων αὔτ᾽ ἐρεῖς.

Διόνυσος
παῦ᾽ Αἰσχύλε,
καὶ μὴ πρὸς ὀργὴν σπλάγχνα θερμήνῃς κότῳ.

Α
ἰ
σχύλος

845
οὐ δῆτα πρίν γ᾽ ἂν τοῦτον ἀποφήνω σαφῶς
τὸν χωλοποιὸν οἷος ὢν θρασύνεται.

Διόνυσος

ἄρν᾽ ἄρνα μέλανα παῖδες ἐξενέγκατε:
τυφὼς γὰρ ἐκβαίνειν παρασκευάζεται.

Α
ἰ
σχύλος

ὦ Κρητικὰς μὲν συλλέγων μονῳδίας,
850
γάμους δ᾽ ἀνοσίους ἐσφέρων ἐς τὴν τέχνην.

Διόνυσος

ἐπίσχες οὗτος ὦ πολυτίμητ᾽ Αἰσχύλε.
ἀπὸ τῶν χαλαζῶν δ᾽ ὦ πόνηρ᾽ Εὐριπίδη
ἄναγε σεαυτὸν ἐκποδών, εἰ σωφρονεῖς,
ἵνα μὴ κεφαλαίῳ τὸν κρόταφόν σου ῥήματι
855
θενὼν ὑπ᾽ ὀργῆς ἐκχέῃ τὸν Τήλεφον:
σὺ δὲ μὴ πρὸς ὀργὴν Αἰσχύλ᾽ ἀλλὰ πρᾳόνως
ἔλεγχ᾽ ἐλέγχου: λοιδορεῖσθαι δ᾽ οὐ πρέπει
ἄνδρας ποιητὰς ὥσπερ ἀρτοπώλιδας.
σὺ δ᾽ εὐθὺς ὥσπερ πρῖνος ἐμπρησθεὶς βοᾷς.

Ε
ὐ
ριπίδης

860
ἕτοιμός εἰμ᾽ ἔγωγε, κοὐκ ἀναδύομαι,
δάκνειν δάκνεσθαι πρότερος, εἰ τούτῳ δοκεῖ,
τἄπη, τὰ μέλη, τὰ νεῦρα τῆς τραγῳδίας,
καὶ νὴ Δία τὸν Πηλέα γε καὶ τὸν Αἴολον
καὶ τὸν Μελέαγρον κἄτι μάλα τὸν Τήλεφον.

Διόνυσος

865
τί δαὶ σὺ βουλεύει ποιεῖν; λέγ᾽ Αἰσχύλε.

Α
ἰ
σχύλος

ἐβουλόμην μὲν οὐκ ἐρίζειν ἐνθάδε:
οὐκ ἐξ ἴσου γάρ ἐστιν ἁγὼν νῷν.

Διόνυσος
τί δαί;

Α
ἰ
σχύλος

ὅτι ἡ ποίησις οὐχὶ συντέθνηκέ μοι,
τούτῳ δὲ συντέθνηκεν, ὥσθ᾽ ἕξει λέγειν.
870
ὅμως δ᾽ ἐπειδή σοι δοκεῖ, δρᾶν ταῦτα χρή.