¿Sabe usted esperanto? (9 page)

Kiom da pordoj, fenestroj, muroj estas en la ĉambro?

Ĉu vi povas lerni Esperanton en unu tago?

Sep tagoj faras unu semajnon. En unu monato estas kvar semajnoj.

Dek du monatoj faras unu jaron.

En la jaro estas tricent sesdek kvin (365) tagoj.

Ĉu vi parolos en Esperanto post tri monatoj?

Ĉu vi parolis Esperanton antaŭ du monatoj?

Lundo estas la unua (1-a) tago de la semajno; mardo estas la dua (2-a), merkredo estas la tria (3-a), ĵaudo estas la kvara (4-a), vendredo estas la kvina (5-a), sabato estas la sesa (6-a), kaj dimanĉo estas la
lasta
tago de la semajno.

Ni lernas la okan (8-an) lecionon.

Kiom da tagoj estas en unu semajno, en unu monato, en unu jaro?

Kiom da horoj estas en unu tago? Kiom da monatoj estas en unu jaro?

Kiom da dentoj vi havas en la buŝo?

Mi ne havas dentojn en la buŝo.

Kie estas viaj dentoj?

Ĉe
la dentisto.

ĈU VI
KONAS
MIN? Mi estas tre grava aparato.

Mi estas la mastro de la moderna homo.

Mi ordonas: laboru, manĝu, iru, venu, dormu, kaj la homo
obeas
.

Mi estas la
horloĝo
. Ĉiuj rigardas min. Ĉiuj
aŭskultas
min.

Tre ofte en la tago
oni aŭdas
la demandon:

KIOMA HORO ESTAS?

Ĉu vi havas horloĝon? Ĉu vi ofte rigardas ĝin? Kioma horo estas en via horloĝo?

La horloĝo havas
montrilon
(
ilojn
por
montri
la horon). Estas unu longa montrilo por montri la minutojn, kaj unu mallonga por montri la horojn.

Kelkaj
horloĝoj havas ankaŭ montrilon por montri la sekundojn.

Estas diversaj horloĝoj. Poŝhorloĝo estas horloĝo por la poŝo. Murhorloĝo estas horloĝo, kiu pendas sur la muro. Ĉe la
brako
oni
portas
brakhorloĝon.

La koro de la horloĝo batas: tik, tak, tik, tak... la tempo flugas. Kaj miaj amikoj demandas:

KIOM AĜA VI ESTAS?

Mi estas tre juna; mi estas unujara.

Mi trinkas nur la patrinan
lakton
.

Mi estas grandaĝa (multjara) homo, mi estas naŭdekjara.

Mi trinkas nur bovinan lakton. Kiom aĝa vi estas? Kiom aĝa estas via patro? Kiom aĝa estas la elefanto de la zoologia parko? Ĉu vi ofte respondas "mi ne scias"?

Jen bona konsilo:

Kalkulu en Esperanto. Kalkulu la domojn, la pordojn, la fenestrojn, la arbojn, la librojn. Praktiko kaj ripetado, jen la sekreto.

VOCABULARIO

LA INSTRUISTO PAROLAS

DA
traduce a de después de una expresión de cantidad o medida: kilogramo da pano - un kilo de pan, 10 litroj da vino - 10 litros de vino. Li trinkas tason da kafo (él no bebe la taza misma, sino la cantidad de café contenida en la taza).

Dudek du = 10 + 2 = 12

Dudek = 2 × 10 = 20

Dudek du = 2 × 10 + 2 = 22

Cuando los números se suman, se escriben separados; cuando éstos se multiplican, se escriben juntos.

ĈE
- en ese lugar, en lo de, en casa de, cabe:
Hieraŭ mi manĝis ĉe Petro, sidi ĉe tablo
- sentarse a la mesa,
ĉeesti
- asistir, estar presente,
mi ĉeestis la batalon
- yo asistí a la batalla.

ONI
es el pronombre indefinido se, uno:
oni ofte aŭdas la demandon...
- a menudo se oye la pregunta...,
oni diras
- se dice,
oni ne scias kion fari
- uno no sabe qué hacer.

KIOM AĜA VI ESTAS?
- ¿Qué edad tiene usted? (literalmente, ¿de cuanta edad es usted?) También se suele preguntar
Kiom jara vi estas?
- ¿Cuántos años tiene usted? (¿de cuántos años es usted?)
Mi estas dudek-ses-jara
- tengo veintiséis años (soy de veintiséis años).

MI NE SCIAS.
Si tiene dificultad para pronunciar la sc, trate de acostumbrarse uniendo la s a la vocal anterior: mi nes-cias.

KIOMA HORO ESTAS?
Para preguntar la hora añadimos la terminación
a
del adjetivo a
kiom
- "cuánta" hora es? -
Estas la tria horo kaj dek minutoj
- son las tres horas (es la tercera hora) y diez minutos. En el lenguaje corriente, suele suprimirse, como en castellano,
horo
y
minuto
: e
stas la tria kaj dek.

ADJETIVOS ORDINALES
son los que expresan el orden en que están colocadas las cosas; primero, segundo, etc., que se forman agregando la terminación
a
a los numerales simples, y los usamos siempre al referirnos a cosas que siguen un orden: las horas del día, los días del mes, las páginas del libro, etc.:
la 1-a de majo
- el 1° de mayo,
la dua (2-a) paĝo
- la segunda página,
la dudek-sepa paĝo...
Aquí en castellano abandonamos el uso lógico del ordinal y decimos "la página veintisiete", en lugar de la "página vigésima séptima", por resultar pesado el uso de los ordinales en castellano.

Rigardu la belan
torton
!

Ĝin faris Maria el faruno,
ovoj
, sukero,
butero
, k.t.p. En la
mezo
estas ruĝa ĉerizo.

Ĉu vi ŝatas torton kun kremo kaj ĉokolado?

Ĝi havas belan aspekton,
ĉu ne?

Cu vi povas manĝi
tutan
torton?

Ne, sinjoro, mi povas manĝi
nur pecon
; unu
kvaronon
(1/4) de la torto.