The Burgher and the Whore: Prostitution in Early Modern Amsterdam (41 page)

33
.
5075
-
6729
-
197
through
200
,
7
Mar.
1710
.

1. Although the word syphilis was coined in the
   16
   th cent. it became current only in the
   19
   th. In the intervening years the Dutch commonly referred to this venereal disease as the Spanish disease or Spanish pox whereas the English used the terms French disease and French pox.The term ‘syphilis’ will be used here, along with ‘the pox’ and ‘the great pox’, which occur in both languages.
   

2. Otis,
   Prostitution
   ,
   41
   ; Foa,‘The New and the Old’,
   passim
   ; Leo Noordegraaf and Gerrit Valk,
   De gave Gods: De pest in Holland vanaf de late middeleeuwen
   (Bergen,
   1996
   ),
   110
   -
   32
   .
   

3. Den desolaten boedel der medicijne deses tijdts: In troebel water is ’t goet vissen
   

   (Amsterdam,
   1677
   ),
   6
   .
   

4. Pottle,
   Boswell in Holland
   ,
   254
   .
   38
   .
   1547
   -
   99
   .
   

1. Iwan Bloch,
   Die Prostitution
   , ii (Berlin,
   1925
   ),
   246
   .
   

2. Van de Pol,
   Amsterdams hoerdom
   ,
   161
   -
   2
   ; J. F. van Slobbe,
   Bijdrage tot de geschiedenis en de bestrijding der prostitutie te Amsterdam
   (Amsterdam,
   1937
   ),
   56
   -
   8
   ; Hans Sterk, ‘Rondom de Galekopsteeg.
   1858
   -
   1885
   . Enige aspecten van de prostitutie in Utrecht’,
   Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis
   ,
   9
   (
   1983
   ),
   79
   -
   107
   ,
   80
   -
   1
   .
   

3. See Martin Bossenbroek and Jan Compagnie,
   Het mysterie van de verdwenen bordelen. Prostitutie in Nederland in de negentiende eeuw
   (Amsterdam,
   1998
   ).
   

4. This and other subjects covered in this chapter are examined in Olwen Hufton,
   The Prospect Before Her: A History of Women in Western Europe
   , i.
   1500
   -
   1800
   (London,
   1995
   ), chs.
   1
   and
   8
   .
   

5. See van de Pol,‘Beeld en werkelijkheid’,
   passim
   , and idem,’ The Whore’.
   

6. Cited in Herbert Lewandowski and P. J. van Dranen,
   Beschavings- en zeden- geschiedenis van Nederland
   (Amsterdam,
   1933
   ),
   134
   .
   

7. Van de Pol,‘Seksualiteit’,
   170
   -
   2
   ; idem,‘Beeld’,
   139
   ; Lène Dresen-Coenders,
   Het verbond van heks en duivel. Een waandenkbeeld aan het begin van de mod- erne tijd als symptoom van een veranderende situatie van de vrouw en als middel tot hervorming der zeden
   (Baarn,
   1983
   ),
   passim
   ; de Cock,
   Spreekwoorden
   ,
   211
   -
   95
   .
   

8. See Lia van Gemert,‘The Power of the WeakerVessels: Simon Schama and Johan van Beverwijck on women’, in E. Kloek
   et al
   . (eds.),
   Women of the Golden Age
   ,
   39
   -
   50
   ,
   passim
   ; and Böse,
   Had de mensch
   ,
   136
   -
   8
   .
   

9. For further instances see e.g. Schama,
   The Embarrassment
   ,
   451
   and
   456
   ; Jacobs,‘The Materialistic World’,
   192-7
   .
   

10. Van de Pol,‘Seksualiteit’,
    170
    .
    

11. Den verreesen Hippolytus, ontdekkende de natuur, eygenschappen, sporelose hert- stochten, onkuysche liefde, en ydelheyt der vrouwen...Beneffens een koeldrank voor alle minsieke malle vryers
    (Amsterdam,
    1679
    ),
    94
    .
    

12. Cited in van Strien,
    Touring the Low Countries
    ,
    89
    , from a travelogue in manuscript.
    

13. Roper,‘Discipline and Respectability’,
    13
    .
    

14. Bert Paasman,
    Wie wil d’r mee naar Oost-Indië varen: Liedjes uit de Compagniestijd
    (Amsterdam,
    1991
    ),
    76
    -
    82
    and
    91
    -
    3
    ; Marijke Barend-van Haeften,
    Oost-Indië gespiegeld. Nicolaus de Graaff, een schrijvend chirurgijn in dienst van de VOC
    (Zutphen,
    1992
    ),
    137
    -
    51
    ; Böse,
    Had de mensch
    ,
    26
    -
    8
    ; Roelof van Gelder,
    Het Oostindisch avontuur: Duitsers in dienst van de VOC (
    1600
    -
    1800
    )
    (Nijmegen,
    1997
    ),
    121
    -
    2
    .
    

15. Paasman,
    Wie wil d’r mee
    ,
    134
    .
    

16. Den verreesen Hippolytus
    ,
    94
    .
    

17. D’Openhertige Juffrouw, of d’ontdekte geveinsdheid
    , i (Leiden,
    1689
    ),
    159
    .
    

18. Het Amsterdamsch Hoerdom
    , p.
    2
    of intro.
    

19. Het Amsterdamsch Hoerdom
    ,
    21
    and
    159
    .
    

20. Joseph Shaw,
    Letters to a Nobleman from a Gentleman Traveling Through Flanders and France
    (London,
    1709
    ), cited in van Strien,
    British Travellers
    ,
    135
    -
    6
    .
    

21. Van de Pol,‘Jacob Campo Weyerman’.
    ‌
    

22. Jacob Campo Weyerman,
    Den opkomst en den val van een koffihuys nichtje
    , in idem,
    Den Echo des Weerelds
    , nos.
    13
    -
    17
    (
    1727
    ),
    35
    .
    

23. F. L. Kersteman,
    De Bredasche Heldinne
    , ed. and intro. by Rudolf M. Dekker, Gert Jan Johannes, and Lotte C. van de Pol (Hilversum,
    1988
    ),
    59
    -
    61
    .
    

24. De ongelukkige levensbeschryving
    ,
    75
    -
    7
    .
    

25. Not only in the Netherlands. See Peter Brooks,
    Reading for the Plot. Design and Intention in Narrative
    (New York,
    1985
    ), ch.
    6
    .
    

26. UB Leiden, Handschrift BPL
    1325
    ; On van der Saan’s notes see Donald Haks, ‘Een wereldbeeld uit de middelmaetigen stant. De aantekeningen van Lodewijck van der Saan,
    1695
    -
    1699
    ’,
    Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis
    ,
    24
    (
    1998
    ),
    113
    -
    37
    .
    

27. UB Leiden, Handschrift BPL
    1325
    f.
    16
    vo,
    149
    vo–
    150
    .
    

28. Het Amsterdamsch Hoerdom
    ,
    77
    and
    78
    .
    

29. Gerrit Paape,
    Vrolyke reis van een Engelschman door Holland
    (The Hague,
    1796
    ),
    166
    . The greater part of this book is a translation of
    A Trip to Holland
    by Andrew Becket, but Paape added many sections himself, of which this is one. On Gerrit Paape see te Brake, Dekker, and van de Pol, ‘Women’,
    119
    ; on the
    Vrolyke Reis
    see Adèle Nieuweboer, ‘De
    Vrolijke Reis
    van Gerrit Paape. Een uitstapje naar de achttiende-eeuwse vertaal- praktijk’, in
    Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman
    ,
    20
    (
    1997
    ),
    51
    -
    60
    .
    

30. Benedictue Carpzovius,
    Verhandeling der lyfstraffelyke misdaaden en haare berechtinge, naar ’t voorschrift des gemeenen rechts, getrokken uyt de schriften van den heer Benedictus Carpzovius, R.G., Raad van het Keurvorstendom Saxen, en daaruyt in de Nederduytsche spraake overgebragt door mr. Diderik van Hogendorp
    (Rotterdam,
    1752
    ),
    577
    .
    

31. UB Leiden, Handschrift BPL
    1325
    f.
    149
    .
    

32. S. J. von Wolzogen Kühr,
    De Nederlandsche vrouw in de tweede helft der
    18
    e eeuw
    (Leiden,
    1920
    ),
    55
    -
    6
    .
    

33. ARA Hof van Holland
    5573
    -
    29
    ,
    6
    Oct.
    1795
    and
    15
    Aug.
    1797
    .
    

34. De Hollandsche Faam, vliegende over de Amsteldamsche kermis, blaazende een menigte verliefde, galante, klugtige, bespottelyke, snaaksche, schelmagtige, en stille gevallen. Ontdekt in de huizen der Amsteldamsche burgers; op publique markten, en andere schouwplaatzen; benevens de listige grappen die in de openbaare speel- en stille hxxxhuizen zyn voorgevallen
    (n.p.,
    c
    .
    1780
    to
    1790
    ),
    16
    .
    

35. Nieuwenhuis,
    Proeve
    i,
    201
    .
    

36. Van de Pol,‘Beeld’,
    142
    -
    4
    and
    passim
    .
    

37. ‘Aus dem Reisetagebuche einer Dame vom Jahre
    1765
    ’,
    Die Grenzboten. Zeitschrift für Politik, Literatur und Kunst
    jg. 43 (
    1884
    ),
    132
    -
    9
    and
    171
    -
    80
    , at
    176
    -
    7
    . It is telling, though, that the late 19th-cent. edition of her travel diary does not give her name.
    

38. J. W. van Sante,
    Het dagverhaal van Aafje Gijsen
    1773
    -
    1775
    (Wormerveer,
    

    1986
    ),
    282
    ,
    8
    Oct.
    1774
    .
    

39. Elizabeth Wolff-Bekker and Aagje Deken,
    Historie van den Heer Willem Leevend,
    8 vols.(The Hague,
    1784-5
    )
    ,
    i.
    341
    .
    ‌
    

40. Wolff and Deken,
    Brieven van Abraham Blankaart
    iii,
    48
    th letter,
    156
    -
    76
    .
    

41. Wolff-Bekker and Deken,
    Historie,
    vii.
    92
    .
    

42. Justus van Effen,
    Hollandsche Spectator
    ,
    83
    (
    1732
    ); Maria-Theresia Leuker,
    ‘De last van ’t huys, de wil des mans...’ Frauenbilder und Ehekonzepte im Niederländischen Lustspiel des
    17
    . Jahrhunderts
    (Münster,
    1992
    ),
    141
    -
    2
    ; S. J. von Wolzogen Kühr,
    De Nederlandsche vrouw in de eerste helft der
    18
    e eeuw
    (Leiden,
    1914
    ),
    64
    -
    5
    and ii.
    54
    -
    7
    .
    

43. ARA Hof van Holland
    5518
    -
    3
    ,
    5
    July
    1781
    .
    

44. See also Van de Pol,‘Beeld’,
    114
    -
    16
    .
    

45. Reproduced. in Leuker,
    ‘De last van ’t huys, de wil des mans...’
    , ill.
    43
    .
    

46. De ongelukkige levensbeschryving
    ,
    84
    .
    85
    . Paasman,
    Wie wil d’r mee
    ,
    90
    .
    

86
.
5061
-
404
f.
212
vo,
30
Aug
1743
.

87
.
5061
-
404
f.
204
vo,
27
Aug
1743
.

1. UB Leiden, Handschrift BPL
   1325
   , f.
   148
   , f.
   26
   vo and f.
   142
   vo.
   

2. UB Leiden, Handschrift BPL
   1325
   , f.
   26
   vo, f.
   148
   vo-
   150
   .
   

chapter 4

1. For a history of prostitution policy in Amsterdam up to the present day, see van de Pol,‘The History’.
   

2. Municipal statutes relating to prostitution from the Middle Ages to the French period can be found in Breen,
   R
   echtsbronnen
   ,
   101
   -
   2
   ,
   125
   -
   8
   ,
   302
   -
   3
   , and
   460
   -
   3
   and in Noordkerk,
   Handvesten
   ,
   572
   -
   3
   .We have no information for the period
   1552
   -
   78
   . See also van de Pol,
   Amsterdams hoerdom
   ,
   151
   -
   63
   and
   357
   -
   9
   .
   

3. Breen,
   R
   echtsbronnen
   ,
   126
   .
   

4. Groot placaet-boeck
   , i, col.
   330
   -
   6
   . The Province of Holland and West Frisia (West Friesland) is the full name of the entity commonly referred to as the province of Holland.
   

5. Van Leeuwen,
   R
   ooms-Hollands-
   R
   egt
   ,
   475
   ; J. F. van Slobbe,‘Zedenmisdrijven voorheen en thans. Strafbepalingen-frequentie, II’,
   Tijdschrift voor Strafrecht
   ,
   51
   (
   1941
   ),
   45
   -
   72
   , at
   49
   .
   

6. J. P. H. de Monté Verloren,
   Hoofdlijnen uit de ontwikkeling der rechterlijke organisatie in de Noordelijke Nederlanden tot de Bataafse omwenteling
   (Deventer,
   1972
   ),
   216
   -
   17
   ; van Slobbe,
   Bijdrage
   ,
   35
   -
   6
   .
   

7. Much contemporary and modern literature exists on the functions and history of the Amsterdam bailiff. See e.g. Hans Bontemantel,
   De regeeringe van Amsterdam soo in ’t civiel als crimineel en militaire (
   1653
   -
   1672
   )
   , edited by
   

   G.W. Kernkamp,
   2
   vols. (The Hague,
   1897
   ), ii.
   1
   -
   83
   ;Wagenaar,
   Amsterdam
   ,
   

   xii.
   38
   -
   59
   ; Faber,
   Strafrechtspleging
   ,
   27
   -
   8
   and
   165
   -
   6
   ; J. E. A. Boomgaard,
   Misdaad en straf in Amsterdam. Een onderzoek naar de strafrechtspleging van de Amsterdamse schepenbank
   1490
   -
   1552
   (Amsterdam,
   1992
   ),
   22
   -
   7
   ; and H. J.
   

   Versteeg,
   Van schout tot hoofdcommissaris. De politie voorheen en thans
   ‌
   

   (Amsterdam,
   1925
   ),
   1
   -
   20
   .
   

8. Bontemantel,
   De regeeringe
   , i.
   84
   -
   5
   . Of the other two deputies, one was responsible for the arrest, imprisonment, and licensing of beggars and one for the policing of the waterways and for the documentation involved in hiring seamen.